Kort historisch

Het is zo’n mooi verhaal: Urkers die zich in de zestiende eeuw als robben vermomden om op de Staart zeehonden te vangen. Ze sprongen en dansten in hun robbentenue, alles om de dieren te lokken en in vissersnetten te drijven. Maar klopt het verhaal? We zochten het uit.

Elk jaar, op de Dag van de Urker Geschiedenis, reikt de Stichting Urker Uitgaven/Erfgoed Urk de Cornelis de Vries-prijs uit. De prijs is vernoemd naar de ‘nestor’ van de Urker geschiedenis: de onderwijzer Cornelis Trompsz de Vries, auteur van ‘Geschiedenis van het Eiland Urk’.

Het is eind april 1962. Na een zwaarbevochten overwinning op Drachtster Boys is Urk kampioen geworden in de vierde klasse. De vreugde was groot, maar van festiviteiten was geen sprake. Het werd het soberste kampioenschap uit de geschiedenis van SV Urk. Maar waarom eigenlijk?

Nu ook op Urk het gewone leven grotendeels stil heeft gelegen door het coronavirus, blikken we terug in de tijd. Want het eiland Urk is door de eeuwen heen geteisterd door besmettelijke ziektes. De pest in de 16de eeuw deed de Urker bevolking en economie in strikte quarantaine belanden.

Een kunstenaarskolonie is het nooit geworden, daarvoor was Urk gewoon te lastig bereikbaar en ontbrak het aan geschikte verblijfsaccommodaties. Maar wie de moeite nam om het afgelegen eiland Urk te bezoeken, voelde zich vaak dusdanig geïnspireerd door de omgeving en de mensen dat het leidde tot aansprekend werk. Niet minder dan 300 kunstenaars hebben Urk in al zijn facetten uitgebeeld. Kunsthistorica Elisabeth Oost en Klaas Post, voorzitter van Stichting Urker Uitgaven, maakten een selectie die resulteert in een lezenswaardig en vooral kijkwaardig boekwerk.

Hoewel er wel over het ‘Urker matriarchaat’ wordt gesproken, geldt ook hier dat vrouwen vaak een ondergeschikte rol spelen in de geschiedenis. Dat geldt echter niet voor vrouwen als Hendrikje Hakvoort-Bakker (1848-1919), beter bekend als Hente van Trui. Een begrip, vanwege alle ups en downs in haar leven en haar inzet voor de samenleving. Tot op de dag van vandaag loopt er Inte- en Truisvolk rond op ons voormalige eilandje. 

Amsterdam plaatste in 1617 een vuurbaak op Urk, liet die vanaf 1636 ook ’s nachts branden en kocht uiteindelijk in 1660 het eiland om maar zeker te zijn dat het voor de stad o zo belangrijke baken Urk zou blijven bestaan. Dat was logisch want de stad Amsterdam en de Staten van Holland hadden vanaf de zestiende eeuw belang bij bakens in en vuurtorens rond de Zuiderzee om een veilige vaart naar de Noordzee (en dus de kolonie) te behouden. Plaatsing, onderhoud, brandstof (voor het aanvankelijk open vuur) en bemensing (de wachter die het vuur brandend moest houden) van die vuurtorens liep nogal in de papieren.

Door de geschiedschrijver Plinius weten we dat de Romeinen ooit het Mare Flevum bevoeren. Hebben die Romeinen toen ooit een voet aan wal gezet op het toenmalige eiland Flevum (een eiland dat Schokland en Urk omvatte)? En hebben de relatief hooggelegen ‘Landen van Urck’ misschien ooit zelfs deel uitgemaakt van het Romeinse Rijk? Interessante vragen, vooral omdat het huidige Noord-Holland en Friesland tussen 14 v. Chr. en 47 n. Chr. deel uitmaakten van het Romeinse Rijk.

Het is niet alleen van deze tijd dat de landelijke media meer dan gemiddelde belangstelling hebben voor Urk. Al meer dan honderdvijftig jaar geleden haalde Urk ook de voorpagina’s. Een frauderende Urker burgemeester moest met behulp van een oorlogsschip in de boeien geslagen worden. Er werd zelfs een cartoon aan gewijd.

Een kunstenaarskolonie is het nooit geworden, daarvoor was Urk gewoon te lastig bereikbaar en ontbrak het aan geschikte verblijfsaccommodaties. Maar wie de moeite nam om het afgelegen eiland Urk te bezoeken, voelde zich vaak dusdanig geïnspireerd door de omgeving en de mensen dat het leidde tot aansprekend werk. Niet minder dan 300 kunstenaars hebben Urk in al zijn facetten uitgebeeld. Kunsthistorica Elisabeth Oost en Klaas Post, voorzitter van Stichting Urker Uitgaven, maakten een selectie die resulteert in een lezenswaardig en vooral kijkwaardig boekwerk.

Een kunstenaarskolonie is het nooit geworden, daarvoor was Urk gewoon te lastig bereikbaar en ontbrak het aan geschikte verblijfsaccommodaties. Maar wie de moeite nam om het afgelegen eiland Urk te bezoeken, voelde zich vaak dusdanig geïnspireerd door de omgeving en de mensen dat het leidde tot aansprekend werk. Niet minder dan 300 kunstenaars hebben Urk in al zijn facetten uitgebeeld. Kunsthistorica Elisabeth Oost en Klaas Post, voorzitter van Stichting Urker Uitgaven, maakten een selectie die resulteert in een lezenswaardig en vooral kijkwaardig boekwerk.